လီကြမ္ယူႏွင့္ စင္ကာပူ ေကာက္ေၾကာင္း

၁၉၂၃ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာ၁၆ရက္တြင္ စင္ကာပူမွာေမြးဖြားခဲ႔ေသာ စင္ကာပူႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္ခဲ႔သူ၊ စကၤာပူ ႏုိင္ငံ၏ ပထမဆုံး ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ လီကြမ္ယူမွာ ၂၀၁၅ခုႏွစ္၊ မတ္လ၂၂ ရက္က ကြယ္လြန္ခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။

လီကြမ္ယူသည္ စင္ကာပူကို လြတ္လပ္ေရးရေအာင္ ဦးေဆာင္ခဲ့ၿပီး ပထမဆုံးဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ရာတြင္ ၁၉၅၉ခုႏွစ္မွ ၎ရာထူးမွဆင္းေပးခဲ႔သည့္ ၁၉၉၀ျပည့္ႏွစ္အထိ ပုံမွန္ေရြးေကာက္ခံခဲ႔ရသည္။

ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းက စင္ကာပူမွာ ဂ်ပန္၏ သိမ္းပိုက္မႈခံခဲ႔ရေသာ္လည္း လီကြမ္ယူမွာ မေသဘဲ ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္ခဲ့သည္။

စစ္ၿပီးေနာက္ လီသည္ အဂၤလန္သို႔သြားေရာက္ခဲ့ၿပီး ၁၉၄၉ခုႏွစ္တြင္ ကိန္းဘရစ္ဂ်္တကၠသိုလ္မွ ဥပေဒဘြဲ႕ရရွိခဲ့သည္။ ၁၉၅၄ခုႏွစ္တြင္ People's Action Party (PAP) ပါတီသစ္သို႔ ဝင္ေရာက္ခဲ႔သည္။ ပီေအပီပါတီသည္ ၁၉၅၉ခုႏွစ္တြင္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရရွိခဲ့ၿပီးေနာက္ လီသည္ လ်င္ျမန္စြာ ရာထူးတက္ကာ ေနာက္ဆုံးတြင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ စင္ကာပူသည္ ၁၉၅၇ခုႏွစ္က ၿဗိတိန္ထံမွ လြတ္လပ္ေရးရခဲ႔ေသာ မေလးရွားႏိုင္ငံအတြင္း ပါဝင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၁၉၆၅ခုႏွစ္တြင္ စင္ကာပူသည္ မေလးရွားမွ ခြဲထုတ္ျခင္းခံရသည္။

စင္ကာပူတြင္ သေဘာဝ အရင္းအျမစ္ေပါမ်ား ႂကြယ္ဝမႈမရွိေသာ္လည္း လီ၏ ညႊန္ၾကားမႈျဖင့္ ဘ႑ာေရးႏွင့္ စက္မႈလုပ္ငန္း အင္အားႀကီးမားသည့္ ေနရာျဖစ္လာခဲ့သည္။

လီသည္ တင္းက်ပ္ေသာဥပေဒျဖင့္ ႏိုင္ငံကုိ အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ ဆယ္စုႏွစ္ သုံးႏွစ္ၾကာၿပီးေနာက္ ၁၉၉၀ျပည့္ႏွစ္တြင္ ရာထူးမွ ဆင္းေပးခဲ႔သည္။ ၎၏ေနရာကို ဂိုေခ်ာက္ေတာင္က ဆက္ခံခဲ့သည္။

ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ေနရာတြင္ မရွိေတာ့ေသာ္လည္း ၂၀၁၁ခုႏွစ္အထိ ဝါရင့္ဝန္ႀကီးအျဖစ္ ကက္ဘိနက္တြင္ ရွိေနခဲ႔သည္။ ထိုႏွစ္တြင္ လီ၏ အသက္မွာ ၈၇ ႏွစ္ရွိေနခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း မကြယ္လြန္မီ ႏွစ္အနည္းငယ္အထိ ပါလီမန္တြင္ ၎၏ ေနရာရွိေနခဲ့သည္။

စင္ကာပူသည္ ေအာင္ျမင္မႈရလာခဲ့ေသာ္လည္း လူ႔အခြင့္အေရးပိုင္းတြင္ တန္ဘိုးႀကီးႀကီးေပးထားရသည္။ လီသည္ အစိုးရႏွင့္ သေဘာကြဲလြဲသူမ်ားကို သည္းခံခဲ့ျခင္းမရွိခဲ႔ပါ။ အစိုးရေဝဖန္သူမ်ားကိုလည္း တရားခြင္စစ္ေဆးမႈမရွိဘဲ ေထာင္ခ်ပစ္ခဲ့ပါသည္။စင္ကာပူႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ႂကြယ္ပိုးႂကြယ္ဝရွိေနသည့္တိုင္ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာေရးသားေျပာဆိုခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာစုေဝးခြင့္ စသည့္အခြင့္အေရးမ်ား ခံစားခြင့္မရၾကပါ။

လီသည္ ေဆြမ်ဳိးသာခ်င္းေကာင္းစားေရး ဝါဒီျဖစ္သည္ဟု ေဝဖန္သူမ်ားက စြပ္စြဲၾကသည္။ ၎၏သားျဖစ္သူ လက္ရွိ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ လီရွန္လြန္းအျပင္ အျခားသားသမီးမ်ားႏွင့္ နီးစပ္ေသာ မိသားစုဝင္မ်ားမွာ ႏိုင္ငံအတြင္း အာဏာရွိေသာ ရာထူးႀကီးမ်ားကို သိမ္းပိုက္ထားၾကသည္။

စင္ကာပူရွိ မေလးႏြယ္ဖြားႏွင့္ အိႏိၵယႏြယ္ဖြားတို႔က တ႐ုတ္ႏြယ္ဖြားလီသည္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရး အက်ဳိးအျမတ္မ်ားကို အျခားလူမ်ဳိးစုမ်ားကို ခြဲေဝေပးျခင္းမရွိဟု စြပ္စြဲလ်က္ရွိသည္။ သို႔ေသာ္လည္း လီသည္ တ႐ုတ္ႏွင့္ အေမရိကန္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက တိုင္ပင္ရသည္အထိ ၾသဇာရွိသူျဖစ္ခဲ႔သည္။

ယခုလီေသဆုံးသြားခဲ့ျခင္းက စင္ကာပူ၏ အနာဂါတ္ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ မသက္မသာေမးခြန္းမ်ား ေပၚထြက္လာေနၿပီျဖစ္သည္။ မၾကာေသးမီ ႏွစ္မ်ားအတြင္း ဝင္ေငြမညီမွ်မႈက က်ယ္လာၿပီး ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံတို႔ ပို၍အားေကာင္းလာသည္။

စင္ကာပူလူ႔အဖြဲ႕အစည္းသည္ ပို၍အမ်ဳိးမ်ဳိးကြဲျပားလာသည္။ စင္ကာပူ၏ စီးပြားေရးက ပိုရင့္က်က္လာသည္။ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္းက ပို၍ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈရွိလာသည္ဟု ၂၀၁၃ခုႏွစ္က မိန္႔ခြန္းတစ္ခုတြင္ စင္ကာပူ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္က သတိေပးခဲ႔သည္။ ၂၀၁၇ခုႏွစ္တြင္ က်င္းပရန္စီစဥ္ထားေသာ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမ်ားက လြတ္လပ္ေရးၿပီးေနာက္ပိုင္း ဗဟုအဆန္ဆုံး၊ အကြဲျပားဆုံး အစိုးရတစ္ရပ္ကို ေဆာင္က်ဥ္းလာႏိုင္ဖြယ္ရွိေနသည္။

Credit - Mizzima News